Czy wiesz jak powiedzieć po angielsku, że w Anglii byłeś do tej pory trzy razy? Albo, że widziałeś już ten film? Albo, że nigdy nie jeździłeś na deskorolce? Wszystkie te zdania łączy jedno – mówimy w nich o naszych doświadczeniach życiowych, a co za tym idzie – użyjemy w nich czasu Present Perfect.

Jestem Michał Szulik, a to jest cykl Gramatyka Szulika – praktyczne podejście do języka. Tłumaczę w nim gramatykę angielską ze szczególnym naciskiem na praktykę.

Ten post dotyczy jednego z trzech głównych użyć czasu Present Perfect – mówienia o doświadczeniach życiowych – i jest to jeden z postów z serii o Present Perfect. Jeśli jeszcze go nie czytałeś, warto zacząć od Wprowadzenia do czasu Present Perfect (klik) zanim zaczniesz czytać niniejszy wpis.

Z zakresu Present Perfect możesz poczytać też następujące wpisy:

• Present Perfect – skutek
• Present Perfect – czynność od kiedyś do teraz – wkrótce dostępny

Co to są doświadczenia życiowe – wprowadzenie

Mówiąc o swoich „doświadczeniach życiowych” mamy na myśli czynności, które wydarzyły się na przestrzeni całego naszego życia i NIE JEST WAŻNE KIEDY ZOSTAŁY WYKONANE. Ważne, że mamy je w bagażu swoich doświadczeń i są istotne z punktu widzenia rozmowy, którą prowadzimy TERAZ.

W ogóle to dobrze na czas Present Perfect patrzeć jako na czas TERAŹNIEJSZY, bo w końcu to czas PRESENT. Przekazuje nam on informację o stanie naszych doświadczeń na dzień dzisiejszy, na teraz.

Na przykładach zawsze najłatwiej zrozumieć, dlatego spójrz na taki dialog:

Mark: Look! There is a sushi bar over there. Are you hungry? (Patrz! Tam jest bar sushi. Jesteś głodna?)

Betty: Well, I am hungry, but I’ve never eaten sushi. I don’t know if I will like it. (Cóż, jestem głodna, ale nigdy nie jadłam sushi. Nie wiem, czy mi posmakuje)

Mark: Oh, come on! There is always a first time for everything! (No dawaj! Zawsze jest ten pierwszy raz!)

Betty: Ok, fair enough. Let’s go. (Ok, niech będzie. Chodźmy.)

Betty mówiąc I’ve never eaten sushi używa czasu Present Perfect, ponieważ mówi o swoim doświadczeniu życiowym. Inaczej mówiąc, przekazuje informację, że na przestrzeni całego swojego życia nie miała okazji jeść sushi i ten brak doświadczenia jest istotny z punktu widzenia rozmowy, którą właśnie prowadzi (w związku z tym nie wie, czy jej posmakuje).

Inne przykłady:

I have been to London three times. – Byłem w Londynie trzy razy. (do tej pory, na przestrzeni całego mojego życia, NIE np. w zeszłe wakacje)

She hasn’t seen that movie. – Ona nie widziała tego filmu. (w sensie, że w ogóle, na przestrzeni całego jej życia, aż do teraz; w związku z tym można jej zaproponować obejrzenie go)

I’ve never ridden a skateboard. – Nigdy nie jeździłem na deskorolce. (w całym swoim życiu, aż do teraz, nie miałem takiego doświadczenia)

Present Perfect a Past Simple przy doświadczeniach życiowych

Czy dałoby się w podanym wyżej dialogu użyć czasu Past Simple („I never ate sushi”) zamiast Present Perfect?

Cóż… Kwestia opinii. Czasem można usłyszeć native-ów – szczególnie w USA – którzy tak mówią. Jeśli łatwiej Ci używać tutaj czasu Past Simple to ok, możesz tak robić. Na pewno każdy Cię zrozumie, a szkoda by było doprowadzić do sytuacji, że zatniesz się w rozmowie z obawy przed użyciem czasu Present Perfect.

Z drugiej jednak strony uważam, że do mówienia o doświadczeniach życiowych Present Perfect jest bardziej naturalny. Jeśli więc czujesz się już dość swobodnie w trakcie rozmowy to warto spróbować wyrobić sobie nawyk używania wtedy właśnie tego czasu.

Present Perfect a Past Simple – wyjątki

Zdarza się, że mówiąc o czymś, co mogłoby wydawać się, że pasuje do kategorii „doświadczenia życiowe” powinniśmy użyć jednak Past Simple zamiast Present Perfect. Co to są za sytuacje?

• Gdy mamy w zdaniu podany czas
• Gdy osoba, której dotyczą doświadczenia życiowe już nie żyje

Gdy mamy w zdaniu podany czas

Znaną regułą jest, że w czasie Present Perfect nie podajemy KIEDY dana czynność została wykonana. Jeśli chcemy to podać to znak, że powinniśmy użyć innego czasu (np. Past Simple), który służy właśnie do referowania przeszłości. Present Perfect to jak sama nazwa wskazuje czas PRESENT, czyli teraźniejszy i tak go należy traktować.

W związku z powyższym, jeśli przykładowo chcemy powiedzieć „Zeszłego lata byłem w Anglii” to nie możemy do tego celu użyć Present Perfect (NIE powiemy „I have been to England last summer”), bo podajemy KIEDY dana czynność została wykonana (last summer). Past Simple („I was in England last summer”) jest tutaj jedyną możliwością.

Wyjątkiem od tej reguły, o którym warto wspomnieć są sytuacje, w których naszym czasem jest okres, który jeszcze się nie skończył (np. this year, this month). W tym wypadku można będzie użyć albo Present Perfect albo Past Simple.

Czy wybór czasu wprowadzi tutaj jakąś różnicę w znaczeniu? Drobną, ale tak.

Jeśli chcesz powiedzieć, co w tym roku DO TEJ PORY zrobiłeś, czyli chcesz podkreślić, że okres jest jeszcze OTWARTY to użyjesz Present Perfect. Posłużmy się przykładem… Jest lipiec, a Ty w tym roku miałeś dużo interesów w Londynie i w związku z tym musiałeś tam wielokrotnie podróżować. Załóżmy też, że jesteś już tym zmęczony, a szykuje Ci się kolejny wyjazd i chcesz powiedzieć „rany, byłem w tym roku w Londynie już piętnaście razy, a w sierpniu znów tam lecę!”. W tym wypadku użyjesz Present Perfect, bo rok się jeszcze nie zakończył (okres jest jeszcze OTWARTY, możesz jeszcze zwiększyć liczbę swoich wyjazdów do Londynu w tym roku). W związku z tym zdanie będzie brzmiało „damn, this year I’ve been to London fifteen times already and I’m flying there in August again!”

Jeśli jednak chcesz zasugerować rozmówcy, że okres, o którym mówisz jest już ZAMKNIĘTY to użyjesz czasu Past Simple. I znów przykład… Sylwestrowy wieczór. Podsumowujesz z przyjaciółmi miniony rok. Chcesz powiedzieć „w tym roku byłem w Londynie w interesach 25 razy”. W tym wypadku użyjesz prawdopodobnie Past Simple. Rok się kończy, już nie pojedziesz więcej do Londynu, więc chcesz potraktować ten okres jako ZAMKNIĘTY. W związku z tym zdanie będzie brzmiało „This year I was in London in business twenty-five times”.

Gdy osoba, której dotyczą doświadczenia życiowe już nie żyje

Drugą sytuacją, która czasem się uczniom myli, są doświadczenia życiowe osób, które już nie żyją. Jeśli chcemy powiedzieć, że „Byłem w Anglii 4 razy” lub „Nigdy nie jadłem sushi” to w obu przypadkach użyjemy czasu Present Perfect (I’ve been to England 4 times/I’ve never eaten sushi), bo cały czas żyję. Liczba moich wyjazdów do Anglii może się cały czas zwiększyć. Tak samo doświadczenie odnośnie jedzenia sushi może się zmienić. Nawiasem mówiąc nawet w przypadku zdania, w którym doświadczenie nie może się już zmienić, a dana osoba żyje i tak bardziej naturalnym jest użycie Present Perfect (np. „Widziałem ten film” = „I’ve seen that movie” – nie „odzobaczę” już tego filmu, ale i tak pasuje to do kategorii doświadczeń życiowych).

Jeśli jednak chcielibyśmy powiedzieć, że „Mickiewicz był w Anglii 4 razy” lub „Mickiewicz nigdy nie jadł sushi” to w obu tych przypadkach użyjemy czasu Past Simple (Mickiewicz was in England 4 times/Mickiewicz never ate sushi). Mickiewicz już od dawna nie żyje i ani jego liczba wyjazdów do Anglii już się nie zmieni, ani jego doświadczenia odnośnie jedzenia sushi.

To tyle! Mam nadzieję, że udało mi się choć trochę rozjaśnić kiedy używamy czasu Present Perfect, a kiedy Past Simple do mówienia o naszych doświadczeniach życiowych.

Pamiętaj, że doświadczenia życiowe to tylko jedno z użyć czasu Present Perfect. Wyszczególniam jeszcze dwa inne, o których napiszę w kolejnych postach.

Jeśli spodobał Ci się ten post i chciałbyś, żebym wyjaśnił w podobny sposób inne czasy, zachęcam do komentowania.